Fotografije Stare planine

Program razvoja planinskog turizma na području Stare planine (na osnovu Plana razvoja turizma na Staroj planini sa predinvesticionom studijom i fizičkotehničkim karakteristikama skijališta, odnosno Master plana) urađen je za područje od 192 km 2 na teritorijama opština Knjaževac i Pirot (u obuhvatu za realizaciju prioritetne subregije turističke regije Stara planina po Prostornom planu Republike Srbije iz 1996.), tj. za 12,45% područja obuhvaćenog Prostornim planom, ili za 16,79% područja Parka prirode.

Na ovom prostoru je dugoročno planiran turistički rizort (kompaktni kompleks turističke ponude sa centralizovanim smeštajem i neposrednim kontaktom sa turističkom infrastrukturom) kapaciteta od ukupno 22.861 ležaj (na lokalitetu Jabučko ravnište 18.576 ležaja i na lokalitetu Leskova 4.285 ležaja), najvećim delom na teritoriji opštine Knjaževac i manjim delom na teritoriji opštine Pirot. U funkciji ovog smeštaja i skijaša – dnevnih izletnika predvi|eno je alpsko skijalište ukupnog kapaciteta od 26.835 jednovremenih skijaša, od toga na teritoriji opštine Knjaževac 21.895 jednovremenih skijaša (sektor Jabučko ravnište – Golema reka) i na teritoriji opštine Pirot 4.940 jednovremenih skijaša (sektor Jabučko ravnište – Topli Do).

U prvoj fazi realizacije turističkog rizorta predviđena je izgradnja 6.192 ležaja na lokalitetu Jabučko ravnište (sve na teritoriji opštine Knjaževac) i alpskog skijališta za 5.230 jednovremenih skijaša (na delovima sektora Jabučko ravnište – Golema reka i Jabučko ravnište – Topli Do). Svi navedeni planski pokazatelji smeštaja uključeni su u ovu finalnu verziju Predloga prostornog plana za javni uvid. Granični, maksimalni kapacitet alpskog skijališta od 26.861 jednovremenog skijaša tretiran je u Predlogu prostornog plana kao rezultat detaljne razrade skijališta kojom se Prostorni plan ne bavi (u Prostornom planu se daju rešenja samo za glavne poteze sistema skijališta koji podrazumevaju minimalne kapacitete, a u funkciji turističkog rizorta je procenjen minimum/optimum kapaciteta alpskog skijališta od 23.061 jednovremenog skijaša). Kako se Prostornim planom predviđa mogućnost da se ukupni kapacitet jednovremenih skijaša tokom detaljnije razrade može povećati za najviše 66% (tj. sa 42.100 na 68.500 skijaša), to odgovara maksimalnom, graničnom kapacitetu iz Programa razvoja planinskog turizma na području Stare planine (Master plana) za obuhvaćeni deo prostora u opštinama Knjaževac i Pirot.

Područje Stare planine karakteriše raznovrstan litološki sastav, predstavljen sedimentnim, manje magmatskim i metamorfnim stenama, od najstarijih, paleozojskih, preko mezozojskog flišnog i krečnjačkog kompleksa i neogenih jezerskih i marinskih sedimenata, do najmla|ih kvartarnih rečnih i bigrenih naslaga.

Posebno je značajna facijalna raznovrsnost mezozojskih sedimenata, sa punim stratigrafskim razvićem trijasa, jure i krede i obiljem fosila u stenama pojedinih odeljaka ovih perioda. Geostrukturna gra|a terena je veoma složena i izražena je kroz brojne i reprezentativne pojave rasedne i naborne tektonike. Po svojim stratigrafskim, petrološkim, paleontološkim i geotektonskim odlikama Stara planina predstavlja izuzetnu riznicu “ dokumenata “ o istoriji razvitka zemljine kore, složenosti geoloških procesa i promenama paleoekoloških uslova.

Primarnu morfološku odrednicu čini markantni planinski greben, čija se visina povećava od severa ka jugu, dostižući na Midžoru 2169 m n.v., pri čemu je još jedan vrh viši od 2000 m n.v. (Dupljak), a desetak vrhova (Srebrana glava, Kopren, Tri čuke, Vražja glava, Golema glava, Golemi kamen i dr.) su u visinskoj zoni 1900- 2000 m n.v.. Osim presedlinama izme|u tih vrhova, glavni greben je na nekoliko mesta izrazito snižen i probijen planinskim prevojima, od kojih su najpoznatiji Sveti Nikola i Kadibogaz. Od glavnog grebena odvajaju se bočni ogranci koji u obliku istaknutih razvo|a, sa širim i blaže nagnutim temenima, uokviruju izvorišne basene desnih pritoka Visočice i Timoka, posebno Crnovrške reke (greben Prilepski vrh – @arkova čuka – Babin zub), Toplodolske reke (Belan – Mramor – Bratkova strana) i Dojkinačke reke (Kopren – Stražna čuka- Ponor). Diseciranost reljefa sa spletom dolina i jaruga je intenzivna, a vertikalno usecanje prethodno spomenutih dolina iznosi i do 800-1000 m u odnosu na temena njihovih razvo|a. Ukupna visinska razlika najviše i najniže tačke područja je preko 2000 m . Takav dinamičan reljef odlikuje se veoma strmim nagibima, mestimično i stenovitim liticama na odsecima planinskih strana, ili usecima rečnih dolina (Babin zub, klisura Vladikina ploča, klisura Temske, klisura Rosomačke reke, Rosomački vrh, odsek Koprena, krečnjački ekskarpmani Vidliča) i izraženom varijabilnošću i raznovrsnošću ekspozicija. Rečna korita su sa strmim uzdužnim profilima, prelomima i stenovitima kaskadama i izrazitim meandarskim krivinama. Na krečnjačkim terenima prisutni su oblici kraškog i fluviokraškog reljefa (uvale, vrtače, ponorske doline, pećine i dr.)

Tekst je preuzet iz PROSTORNOG PLANA PODRUČJA PARKA PRIRODE I TURISTIČKE REGIJE STARA PLANINA