Vranje za vikend, kratak foto turistički vodič

"Vranje, mala, nekada pogranična srbijanska varoš,
bila je do Stankovićevog vremena, jedva poznata
i po svom imenu, a savršeno nepoznata po svom ljudstvu.
Otkrivši Vranje, Stanković je odista otkrio
jedan naš potpuno nov moralni kontinent".
Jovan Dučić, književnik

Toranj u Sabornoj crkvi Svete Trojice

Prvi pisani trag o Vranju ostavila nam je Ana Komnina, vizantijska princeza, još u XI veku, pišući o vladavini svoga oca cara Aleksija Komnina. Ona u knjizi "Aleksijada" kaže da je raški župan Vukan 1093. godine u svom osvajačkom pohodu stigao do Vranja i osvojio ga.

U donjem tekstu nabrojaćemo prepoznatljive zanimljivosti Vranja.

Markovo Kale - ostaci srednjovekovnog utvrđenja koje je prema legendi podigao Marko Kraljević. Utvrđeno je da su temelji utvrđenja iz perioda cara Justinijana.

Crkva Sv. Nikole (XIV vek) - Metoh manastira Hilandara, sedište episkopa vranjskih, pominje se u Hilandarskoj povelji kralja Dušana, pisanoj između 1343 i 1345, kojim kralj manastiru Hilandaru poklanja nekoliko sela i ovu crkvu. Obnovljena početkom dvehiljaditih, danas manastir.

Hamam (ili 'Amam ) - staro tursko kupatilo, sagrađeno otprilike 1690. godine. Obnovljeno, ali nedostupno posetiocima.

Pašin konak i Haremluk - zgrade Selamluka i Haremlka u kojima su stanovali turski paša i njegove žene, danas zgrade Narodnog muzeja i elitnog restorana, sagrađeni 1765. godine. Od potomaka turskog paše kupio ih je i poklonio gradu vladika Pajsije.

Saborna crkva Sv. Troice – velelepna crkva u centru grada, građena sa prekidima i rušenjima između 1838 i 1858. godine.

Beli most (XIX vek) - most podignut u spomen nesrećnoj ljubavi dvoje mladih, sagrađen 1844. godine od majke Turkinje koja ga je, po legendi, podigla u spomen nesrećne ljubavi svoje kćeri Ajše i srpskog pastira Stojana.

Česma Đerenka - još jedna uspomena na nesrećnu ljubav između Turčina i srpske devojke, legenda kaže da su je Turci podigli kao spomenik svom omiljenom Đerdelezu, koji nije uspeo da osvoji srce lepe crnooke Srpkinje.

Zgrada Načelstva okruga Vranjskog – jedna od najlepših zgrada svoga stila i svakako najlepša zgrada u gradu, građena između 1905 i 1907. godine

Narodni muzej u Vranju

Spomenik oslobodiocima Vranja (Čika Mitke ) – Podignut neposredno pred Majski prevrat 1903. goine. Rad je velikog vajara Simeona Roksandića.

Rušili ga dva puta bugarski okupatori i ponovo dizan, i danas je teško oštećen, ali, iako bez ruke i puške, ponosno lomi turski barjak pod nogama.

Vranje često nazivaju i žuto cveće.

Naziv je nastao krajem Prvog svetskog rata, tokom prolaska francuske vojske kroz Vranje. Jedan od francuskih vojnika je baki koja je uređivala baštu nazdravio sa:

- Bonžur (fr. Bon jour) - Dobar dan. Baka koja je razumela da je vojnik rekao božur je odgovorila:

- Nije to sine, božur, to je žuto cveće! Od tada se Vranje naziva žuto cveće, a postoji i pesma "Vranje, moje žuto cveće". Takođe, žuta boja je postala tradicionalna boja za Vranje, pa na primer sportisti Vranja nose žute dresove (FK Dinamo Vranje).

Vranjski meslos nadaleko je poznat. Njega je u Beograd putem svojih drama, a naročito svoje „Koštane“ i putem romana „Nečista krv“, odneo poznati vranjanac Borisav Stanković. Naime drama „Koštana“ je drama sa pevanjem, a njeni najzanimnjiviji delovi obiluju pesmom (scena Mitketa i Koštane). Muzika je veoma živopisna i vesela. Treba izdvojiti posebnu igru koja se igra u ovim krajevima pod nazivom čoček. Naravno najpoznatiji je vranjski čoček . Sem ove igre postoji veoma puno pesama, najčešće sa ljubavnim i tragičnim sadržajem. Neke od ovih pesma su našle svoje mesto i u Mokranjčevim „Rukovetima“.

Vranjske pesme su pevali mnogi, od Vasilije Radojčić do Svetlane Ražnatović, a samo se je na njima proslavio vranjanac Staniša Stošić. Cepao je slušaocima srca svojim pesmama Lela Vranjanka , Zbog tebe mome ubava' , Mito bekrijo, Dimitrijo sine Mitre.....

Sem ovih melodija, trubački orkestri su specifičnost Vranja. U samom gradu (naročito u Gornjoj čaršiji) i obližnjem selu Pavlovac postoji na desetine trubačkih orkestara. Nekoliko njih osvajalo je brojne nagrade na Saboru trubača u Guči. Najpoznatiji među njima je bio orkestar Bakije Bakića. Danas orkestar Nenada Mladenovića nastavlja tradiciju Bakijinog orkestra. Milan Mladenović, trubač iz orkestra, osvojio je prvu trubu na Saboru trubača u Guči 2007. godine, a sam orkestar je proglašen najboljim.

U Vranju ima veoma dobrih specijaliteta, kao i u celoj srpskoj kuhinji. Međutim kao tipično vranjsko jelo pomenućemo samsu - praznu pitu, prelivenu kiselim mlekom uz dodatak belog luka, prepeć-pita sa sirom i dr. Lep provod sa vremenskom prognozom za Vranje!