Kako je 2013.-ta jubilarna 1700-ta godina od usvajanja Milanskog edikta, za TT Group je krajnje prirodno da da svoj doprinos ovoj temi.
U tom cilju, a u narednom serijalu, puno istorijskih, ali i pragmatičnih članaka o Nišu iz neposrednog iskustva pisaće za vas Biljana Luković.
Pa krenimo redom! Prvi članak u nizu posvećen je opštoj istoriji Niša.
Na raskrsnici puteva koji u pravcu istoka vode ka Sofiji, Istanbulu i Bliskom istoku, a na jugu ka Solunu i Atini iznikao je grad bogate i duge istorije. Put koji vodi ka Bliskom istoku bio je poznat još od vremena Rimljana i Vizantije kao “Via militaris”, a u vreme srednjevekovne Srbije i kasnije u doba Turaka kao “Carigradski drum”.
Arheološka ispitivanja utvrdila su da je Niš bio naseljen još u praistorijsko doba. Ime je dobio po reci Nišavi koja kroz njega protiče. U vreme Rimljana zvao se Naissus (“Vilin grad”), u doba Vizantije Nysos, a svoj današnji naziv dobio je od Slovena.
Zbog svog izvanrednog geografskog položaja Niš je imao izuzetni strateški značaj, što potvrđuje i činjenica da se spominje u svim vojnim pohodima na Balkanu još od II veka. Svi veliki osvajači na ovim prostorima zauzimali su i držali Niš u različitim periodima, pa je Niš često razaran i ponovo obnavljan. Jedan od najvećih rimskih imperatora Konstantin Veliki, rođen u Naissusu 274. godine, podario je ovom gradu raskošne građevine, čiji se ostaci i danas mogu videti na lokalitetu Mediana, i učinio ga važnim administrativnim, ekonomskim i vojnim centrom na ovom delu Balkana. Od velikih planova, simbolike i hvaljenja, u godišnjici Milanskog Edikta trenutno je podignut samo spomenik ovom velikanu za koga se sa pravom može reći da je suštinski promenio svet.
Godine 441. razorili su ga Huni da bi ga u 6. veku obnovio vizantijski car Justinijan, a Avari razorili početkom 7. veka. Kroz Niš su prošli mnogi značajni vladari Evrope, a u njemu su se 1189. godine, u vreme Drugog krstaškog pohoda, sastali veliki župan Stefan Nemanja i car Fridrih I Barbarosa i sklopili savez protiv Vizantije.
Niš pod Turcima
Godine 1386. Niš osvaja turski sultan Murat i u vreme turske uprave Niš postaje centar vojne i upravne vlasti. Iz tog perioda datira i čuvena niška Tvrđava, izgrađena 1723. godine, koja predstavlja najočuvaniju i jednu od najlepših turskih tvrđava na srednjem Balkanu. Podignuta je na temeljima rimskog, vizantijskog i srednjevekovnog utvrđenja i predstavlja kompleksni spomenik kulture od izuzetnog značaja. U vreme Prvog srpskog ustanka ustanici su pokušali da oslobode Niš, ali su u čuvenoj Čegarskoj bici 1809. godine doživeli poraz od višestruko brojnije turske vojske.
Da bi zaplašio narod i sprečio nove pobune, paša je naredio da se od lobanja ustanika sazida Ćele kula, danas jedinstveni spomenik na svetu. Pod turskom dominacijom grad ostaje sve do 1878. godine, kada je, nakon dugih borbi, konačno oslobođen. Od tada Niš lagano počinje da prerasta u moderni evropski grad i postaje druga prestonica u Srbiji. Godine 1878. počinje da radi prva niška gimnazija, 1881. prva banka, 1887. pozorište, a 1869. godine osnovana je Narodna biblioteka.
I i II svetski rat u Nišu
Pre početka Prvog svetskog rata Niš postaje ratna prestonica Srbije i sedište srpske vlade i Narodne skupštine Srbije. U Nišu je 7. decembra 1914. godine zasedala Narodna skupština, kada je usvojena Niška deklaracija o stvaranju države Srba, Hrvata i Slovenaca. Godine 1915. Niš zauzimaju bugarske trupe i njihova surova okupacija traje do 1918. godine, kada grad oslobađa srpska vojska na čelu sa vojvodom Petrom Bojovićem.
I u Drugom svetskom ratu Niš je bio mesto od strateškog značaja na putu za Solun i Crno more. Nakon četvorogodišnje okupacije i velikog stradanja, Niš konačno biva oslobođen 14. oktobra 1945. godin.
Turističke znamenitosti danas
Uprkos mnogobrojnim vladarima, grad i njegovo bogato istorijsko i kulturno nasleđe su ostali i opstali. Najznačajniji kulturno-istorijski spomenici u Nišu su:
– Mediana, carsko imanje izgrađeno početkom 4. veka naše ere u vreme rimskog imperatora Konstantina Velikog,
– Ćele kula,
– Čegar sa spomenikom posvećenim Stevanu Sinđeliću i njegovoj junačkoj borbi sa turskom vojskom,
– spomenik oslobodiocima Niša, podignut 1937. godine,
– nacistički koncentracioni logor “Crveni krst” i
– “Bubanj”, jedno od najvećih stratišta u našoj zemlji u Drugom svetskom ratu.
Niška tvrđava je danas lepo uređeno šetalište sa galerijama i raznovrsnim spomenicima kulture, a nakon prijatnih šetnji odmor i osveženje možete pronaći u brojnim kafićima i restoranima. Niška tvrđava je naročito poznata po čuvenim Filmskim susretima, koji se svake godine u avgustu mesecu održavaju na Letnjoj pozornici. Takođe, u Tvrđavi se održava i Nišvil – veliki međunarodni džes festival koji svake godine privuče vrhunske svetske muzičare i brojnu publiku iz zemlje i čitavog sveta.
Pored kulturno-istorijskih spomenika, u okolini Niša nalazi se i nekoliko prirodnih fenomena, pre svega Sićevačka klisura, zaštićeni prirodni rezervat izuzetne lepote čije će vas stene i lepota krajolika potpuno očarati, Jelašnička klisura, specijalni rezervat prirode sa vodopadima i raritetnom florom i faunom, izletište Bojanine vode, izletište Kamenički vis i Cerjanska pećina sa prostranim dvoranama bogatim pećinskim nakitom.
U neposrednoj blizini Niša nalazi se i Niška Banja, lečilište i odmaralište sa savremenim medicinskim centrima za lečenje i rehabilitaciju kardiovaskularnih i reumatskih oboljenja.
Administrativna podala Niša
Treći je po veličini gradski centar u Srbiji, poznat kao kapija Istoka i Zapada. Područje grada se prostire na površini od skoro 600 km kvadratnih, na kome se pored samog grada nalaze i Niška banja i 68 prigradskih i seoskih naselja. Zbog ekspanzije grada i velikog broja stanovnika, grad Niš je 2004. godine podeljen na pet gradskih opština:
– Medijana,
– Palilula,
– Pantelej,
– Crveni krst i Niška Banja.
Danas je Niš sedište Nišavskog okruga, veliki industrijski i univerzitetski centar, moderni evropski grad i sa preko 260.000 stanovnika predstavlja društveni, privredni, zdravstveni, kulturni i sportski centar jugoistočne Srbije.
Niš je izrastao u jedan od najvažnijih industrijskih, administrativnih, političkih, univerzitetskih, kulturnih i saobraćajnih centara u Srbiji. Saobraćajni centar je pomalo metaforična odrednica koja se odnosi na položaj grada koji je na raskrsnici kopnenog i vazdušnog saobraćaja jer na putu ka Grčkoj i Turskoj i dalje ka Bliskom istoku, morate proći kroz Niš. Najtačniju dugoročnu prognozu možete pogledati ovde. Niš ima i međunarodni aerodrom „Konstantin Veliki” (cene letova) koji ima internacionalnu oznaku INI pa je po značaju odmah iza aerodroma “Nikola Tesla” u Beogradu. Poznat po gostoprimstvu ljudi, a najviše po dobroj hrani, muzici i kafanama.
Ove 2013-te godine, Niš će za za trenutak biti opet centar sveta, pa potrudite se da ga posetite i proverite da li ovaj status i zaslužuje!
Uključi se kroz komentar