Gardoš je jedno od gradskih naselja i uzvišica u Beogradu, koje se nalazi na teritoriji opštine Zemun. Smešten na obroncima istoimenog brda, sa svojim tornjem i starom arhitekturom, Gardoš je glavni istorijski simbol Zemuna.
Na osnovu arheoloških iskopavanja sa ovog područja utvrđeno je da se ovde živelo već u doba starčevačke i vinčanske kulture. U antičko doba se u ovom geografskom podneblju prostiralo rimsko naselje Taurunum. Dolaskom Slovena na Balkan, ovo naselje prema zemunicama dobija ime Zemun.
Sam naziv Gardoš ima dva tumačenja: po jednom, Gardoš je reč slovenskog porekla, tj. Izmenjen oblik slovenske imenice „grad“ kojoj su Mađari kasnije dodali nastavak OŠ.
Prema drugom tumačenju, Gardoš predstavlja groblje, a kao dokaz za ovo tumačenje jesu grobovi koji su ovde nađeni još iz keltskog doba.
Gardoš je pre svega bio tvrđava oko koje se formiralo stambeno naselje koje je danas poznato po svojim kratkim i uskim ulicama i stepeništu, po kafanama, tamburašima i „lupkanju štikli u sitne sate niz starinsku kaldrmu“. Najznačajnija i najpoznatija građevina na Gardošu je svakako Milenijumski spomenik, odnosno Milenijumska kula, koja je prethodno bila poznata kao kula Sibinjanin Janka, po mađarskom heroju koji je navodno umro ovde. Podignuta je 1896. godine, u sklopu proslave 1000 godina od doseljavanja Mađara u Panonsku niziju.
Glavnu kulu ovog tipa sagradili su u Budimpešti, a pored nje još četiri iste takve kule u četiri grada na krajnjim granicama svog tadašnjeg kraljevstva. Zemun kao najjužniji grad u posedu ugarske krune bio je jedan od ta četiri grada. Kulu su projektovali mađarski arhitekti, mešajući istorijske stilove sa naglaskom na romanskim elementima. Danas je Milenijumski spomenik, kula na Gardošu zaštićen kao deo prostorno i kulturno-istorijske celine „ Staro jezgro Zemuna“ u okviru grada Beograda. Kula je otvorena za posetioce kojima je na raspolaganju atelje i galerija Čubrilo, kao i izlazak na vidikovac kule sa kog se pruža fantastičan pogled na Zemun i okolinu.
Zanimljivo je spomenuti paralelu između grada od zemlje Zemuna i grada od belog kamena Beograda. Razvoj jednog uvek je implicirao degradaciju drugog. Bilo i ostalo.
Svake godine se, počevši od 2002, na Letnjoj pozornici Gardoš u Zemunu odvija kulturna manifestacija „Leto na Gardošu“. Traje od početka jula do kraja avgusta. Ovde se izvode pozorišne predstave, programi za decu, koncerti… Najčešće se nedeljom i ponedeljkom organizuju predstave za decu i za njih je ulaz slobodan, dok su sreda, petak i subota rezervisani za komedije i koncerte.
Gardoš je srce Zemuna. Ovaj se deo Zemuna odvaja od Beograda, kako arhitektonski, tako i po atmosferi. Bogat je mnogim spomenicima kulture, kao što su Nikolajevska crkva, kuća Burovca, crkva Sv. Dimitrija, zemunsko groblje na Gardošu… Sa svojim bistroima i starinskom kaldrmom, Gardoš je pandan Skadarliji, ali umesto tradicionalnih srpskih jela, ovde se mahom služe razni riblji specijaliteti.
Odavde se pruža jedan od najlepših pogleda na Dunav. Ko nije više puta uživao u ovom pogledu, taj nije upoznao ni izbliza čari prestonice.
Stara arhitektura, predivan pogled sa milenijumske kule i bogat kulturno-umetnički program čine da Gardoš bude uvek kultno mesto, kako za meštane, tako i za turiste koji dolaze sa raznih strana.
Uključi se kroz komentar