Belogradčik – stene, tvrđava i pećine

Grad Belogradčik je centar opštine (411 km2), koji se nalazi u severozapadnoj Bugarskoj. Ovo područje uključuje delove zapadnog Predbalkana, zapadni deo Stare planine,  kao i najjužniji deo zapadne dunavske ravnice.

Pet prirodnih znamenitosti i deo biosferskog rezervata se nalazi na ovom malom području: Stene Belogradčika (centralna grupa), pećina Magura, pećina Veneca, vodopad Bela voda, Borov kamen i rezervat Čuprene.

Ovaj rajski kutak Bugarske sa izvanredno čistim vazduhom pruža savršene uslove za izlet, biciklizam, pećinski i kongresni turizam, alpinizam, lov i ribolov, razne vrste sportova, astronomske observatorije i ušuškane kutke prirodne čistote za odmor i uživanje.

Ova stenovita bajka se prostire (od zapada ka istoku) od Vedernika, blizu grada Belogradčik, sela Borovice, pa do sela Belotinci. Područje je oko 30km dugo i 3km široko. Za mnoge stene se vezuju zanimljive legende.

Centralna grupa stenja se nalazi južno od Belogradčika.  Tu su najzanimljivije i najimpresivnije formacije – Adam i Eva, Učenica, Medved, Ovčar, Derviš, Prva ploča, Kamila, Pečurke, Kukavica, Crveni zid, Madona, Konjanik, Monasi, Misleći kamen, Hajduk Veljko, Borov kamen i mnogi drugi. Deklarisani su kao prirodne znamenitosti.

Druga grupa je zapadno od grada. Stenje ovde je alpskog tipa i ograđuje velike provalije. Najpoznatije stene su Zbegovete, Erkjuprija, Borič.

Treća grupa je nekih 4km udaljena od istočnog dela grada i obuhvata stene oko Latinskog kalea i pećine Lipenik.

Četvrta grupa se prostire između sela Borovica i Falkovec. Tu se nalazi Borov kamen (deklarisan kao prirodno obeležje), Crveni zid, Pčelin kamen, Torlak, Devojački kamen.Poslednja grupa se nalazi između sela Gjurgič i Belotinci.

Pre oko 200 miliona godina, u ovoj regiji su se slagale peskovito-mergelne stene. Kasnije ih je prekrilo more, na čijem dnu su se taložili pesak, šljunak i glina koji su donosile reke. Kako je vreme prolazilo, ovaj materijal se svezao silikonom i peskovito-glinastim vezivom. Tako su se formirali konglomerati i peskovito stenje, poznato kao šareno peščano stenje. Pod uticajem gvožđa i kiseonika, dobile su crvenkastu nijansu.

Kasnije se sivi i krem beli krečnjak gomilao na peskovitim stenama. To je formiralo čela sadašnjeg Veneca i Vedernika Belogradčika.

Pri nabiranju Stare planine ovo područje se pretvorilo u sušno zemljište. Pukotine su se stvorile u najvišim delovima, pod destruktivnim radom vode, vetrova i temperaturnih promena. Ovakav uticaj je dostigao i peščane stene.

Zbog njihove različite tvrdoće, uništavane su neravnomerno. Otuda fantastični oblici belogradčiskih stena koje su se formirale tokom miliona godina. Preko 100 pećina – bogate prelepim formacijama, provalijama i specifičnom faunom su nastale na ovom području.

Najpoznatija od njih je pećina Magura (sa dužinom od preko 2500 metara) i odlično je obezbeđena i osvetljena. U njoj se nalaze jedinstveni pećinski crteži koji potiču još od 10.000 godina pne, a predstavljaju scene lova ili religijskih obreda, a od posebnog značaja je i solarni kalendar. Zajedno sa okolnim područjem, pećina Magura je proglašena prirodnom znamenitošću.

Belogradčik tvrđava je jedna od najočuvanijih u zemlji. Od I do III veka Rimljani su koristili prirodnu nepristupačnost stena i držali tvrđavu da bi očuvali strateške puteve koji su presecali region. U dalekoj prošlosti bila je deo jakog defanzivnog sistema Rimljana, a kasnije i Vizantijskog carstva. Kasnije su je Bugari dogradili.

Njen značaj postaje veći nakon odvajanja Vidinskog kraljevstva, koje je uključivalo teritorije današnje severozapadne Bugarske, deo istočne Srbije i jugozapadne Rumunije. Ova bugarska tvrđava (u to vreme nazvana Belgrad) je poslednja pala pred turskom snažnom vojskom pred kraj XIV veka. Oni su tu postavili garnizon koji je igrao važnu ulogu u odbrani zapadnih oblasti zemlje i u gašenju pobuna bugarskih žitelja.

U vreme 1805-1837. godine se proširuje i preuređuje za vatreno oružje pod rukovodstvom francuskih i italijanskih inženjera. Spomen ploče vezane za ovu građevinu su na turskom i bugarskom jeziku, što je jedinstven slučaj u istoriji izgradnje turskih tvrđava. Tvrđava se sastoji iz tri dvora (svaki sa mogućnošću autonomne zaštite) sa ukupno oko 10.211m2 i sa još jednom odvojenom fortifikacijom. Ona ima dve kapije – Vidin i Niš kapiju. Otvori za puške su ovde, kao i tri bastiona za topove i pištolje.

Bile su izgrađene barake, skladišta, arsenali, zatvor, mlin za so i kafu i 4 depoa vode. U ratno vreme broj branilaca tvrđave i obližnjih uzvišenja je dostizao i do 3.000 ljudi. Poslednji put je korišćena u toku srpsko-bugarskog rata 1885. godine. To je kulturni spomenik od nacionalnog značaja.

Sam grad je porastao nakon što je sagrađena tvrđava i njihove sudbine su oduvek bile usko povezane. Njegova uloga je porasla nakon odvajanja Vidinskog kraljevstva u srednjem veku. Crkve i manastiri su sagrađeni u okruženju. Regiju karakteriše specifična socijalno-ekonomska faza otomanskog porobljivanja.

Najmnogobrojniji ustanci su se ovde dešavali – od 1830. do 1851. čak devet ustanaka. Sam vrh ove borbe se odigrao u Belogradčiku 1850. godine sa više od 10.000 učesnika. Belogradčik je jedan od nekoliko bugarskih gradova gde u crkvama nije bio grčki službeni jezik i koji se nije izučavao u školama. Današnja populacija grada iznosi oko 5.800 stanovnika.

2. Umetnička galerija sa preko 180 platna – grafika i slika, od kojih su neke naslikane za vreme godišnjih susreta slikara koji se organizuju u gradu i okolini. Mnoge poznate slike se nalaze ovde.

3. Istorijski muzej koji se nalazi u Panovoj kući (obrazac zapadno-bugarske arhitekture nacionalnog preporoda). Ekspozicija predstavlja istoriju i običaje starosedeoca – etnografske grupe Torlaka.

4. Tradicionalne restorane i kafane (Restoran „Mislen kamen“, „Elit“, „Raj“, „Madona“), kompleks „Turističeski dom“ i kafić „Marakana“.