Crkva Hora koja se nalazi u Istanbulu jedna je od najposećenijih građevina u ovom gradu, gotovo u rangu sa Aja Sofijom. Pleni svojom lepotom koja čak i nakon burne istorije u kojoj je rušenje crkvi stalno pretilo nije nestala. Stalno transformisana, uspela je da sačuva ono što ju je i izvorno krasilo, iako to od samog njenog nastanka tokom vizantijskog perioda nije bio nimalo lak zadatak.
Danas Crkva Hora zbog toga i dalje privlači veliki broj ljudi koji žele da se uživo uvere u njenu istorijsku veličinu.
Ime crkve
Crkva Hrista Spasitelja u Polju poznatija je kao Crkva Hora. Ovaj njen drugi naziv je nastao zbog lokacije na kojoj je smeštena. Naime, reč chora znači „u polju“ – crkva se nalazila izvan Konstantinopolja. Iako je kasnije bila u okviru zidina grada, ovaj njen drugi naziv se zadržao sve do sada. Izvan grada je bila tokom vladavine Konstantina Velikog, a u okvir grada ušla tokom vladavine Teodosija II.
Postoji još jedan naziv za ovu građevinu: Karije. Tako se, zahvaljujući svojoj turbulentnoj istoriji, nazivala u 16. veku kada je transformisana u džamiju. Danas, Crkva Hora nosi i ime muzej Karije.
Simbolika same crkve može se tumačiti kroz njen naziv, odnosno kroz reč chora koja označava polje. Naime, u narteksu crkve nalaze se mozaici na kojima je Hrist prikazan kao „polje života“, a Bogorodica kao „sadržalac nesadrživog“. U „Bibliji“ postoji parabola o blagu u polju, gde se kaže:
„Još je carstvo nebesko kao blago sakriveno u polju“.
Svakako je to Hora u nazivu višesmisleno.
Istorija
Istorija ove crkve je bila burna. Crkva je izrađena u ranom petom veku. Od tada pa sve do njenih poslednjih transformacija u XX veku često se menjala. Pogađale su je istorijske, religijske i kulturne okolnosti, pa je Crkva Hora morala da menja svoj izvorni identitet. Međutim, snaga ove građevine opstaje i do danas.
Marija Duka, majka žene Aleksija I Komnina, obnovila je crkvu tokom perioda od 1077. do 1081. godine menjajući njen oblik u nekada popularni, takozvani „upisani krst“. Međutim, trud je bio uzaludan jer je samo dvadesetak godina potom, početkom XII veka, razorni zemljotres koji je pogodio grad oštetio i crkvu, pa je još jedna obnova bila neophodna. Obnavljao ju je i Isak Komnin, sin Aleksija I.
Tek nakon treće obnove od strane Teodora Metohita, dva veka kasnije, crkva, sa izgledom kakav danas ima, je završena. Pedesetak godina nakon opsade Carigrada iz 1453. crkva je pretvorena u džamiju sa nazivom Karije. Sve što je krasilo zidove ove crkve, mozaici i freske, tada je prekriveno, odnosno sakriveno, da bi bilo u skladu sa islamskom religijom i islamskom kulturom.
Ali tokom istraživanja Crkve Hora sredinom prošlog veka naučnici su ispod maltera otkrili freske i mozaike koji su ležali skriveni godinama, nakon čega je usledila još jedna velika obnova ove crkve. Sada je Crkva Hora muzej Karije, sa nazivom koji je imala i kao džamija, mada je i dalje naziv Hora popularniji.
Umetnost
Upravo te freske i mozaici koji su bili skriveni, a tokom sredine prošlog veka ponovo otkriveni, predstavljaju vrhunac i remek-delo vizantijske umetnosti. Oni su nastali kada je Teodor Metohit treći put obnavljao crkvu Hora i pravi su primer preporoda Paleologa. Nažalost, autor ovih veličanstvenih fresaka i mozaika je do današnjih dana ostao nepoznat.
Zanimljivo je da je upravo treći obnovitelj crkve, Teodor Metohit, nakon političkih previranja kao monah boravio u ovoj crkvi poslednje dve godine svog života, a tu je i sahranjen. Smatran je za istinskog renesansnog čoveka.
Crkva Hora čak ima veći broj fresaka nego Aja Sofija. Zbog toga što je crkva manja od Aja Sofije, lakše je posmatrati i diviti se umetnosti ovih fresaka. Pristupačnije su za sve one koji se odluče da crkvu posete. Na freskama su uglavnom prikazani likovi Hrista i Bogorodice, ali freske govore i o biblijskim predstavama sudnjeg dana i pakla, kao i o samoj istoriji crkve. Na jednoj freski se čak nalazi i Teodor Metohit koji u rukama drži model Crkve Hora i pokazuje ga Hristu.
Ikona Hrista Spasitelja smatrana je za zaštitnika grada, pa je doneta u crkvu tokom opsade Carigrada, da bi štitila sve od napadača. Međutim, ikona je zajedno sa ostalim freskama i mozaicima nakon što je crkva pretvorena u džamiju, takođe ostala sakrivena. Menjanje crkve u džamiju i zemljotres koji je pogodio grad dovelo je do oštećenja umetničkih dela koja su ukrašavala crkvu ali ne i do njihovog uništenja.
Izgled
Crkva Hora nije velika poput ostalih vizantijskih crkvi koje su preživele do danas. Uprkos tome, značajna je i originalna po tome što je umetnost u njenoj unutrašnjosti uspela da ostane sačuvana iako se mnogo toga razornog dešavalo u godinama njenog postojanja. Nju zato krasi posebna lepota.
Površina crkve je 742,5 metara kvadratnih. Građevina se deli na tri glavna dela: ulazni hodnik ili ulaznu prostoriju, odnosno narteks, glavni deo crkve odnosno naos i kapelu, odnosno paraklesion, koja se nalazi sa strane. Crkva ima šest kupola. Sve to krasi umetnost jedinstvenih fresaka, mozaika i ikona ove crkve.
Saveti za posetu, radno vreme i cena ulaza
Crkva Hora se može posetiti od četvrtka do utorka u terminu od 9h do 16:30h. Ulaz košta 10 turskih lira. Do same crkve je lako stići gradskim autobusom ili taksijem. Onima koji se odluče da posete crkvu, preporučuje se da obrate pažnju i na takozvane Carigradske bedeme jer se tako, zajedno sa pogledom na crkvu, dobija potpuni, pravi doživljaj vizantijske istorije i kulture.
Uključi se kroz komentar