Ako se vratimo kroz ljudsku istoriju hiljadama godina unazad, lako ćemo pronaći dokaze da su ljudi koristili razne simbole još u drevnim vremenima. Simboli su od pamtiveka služili da identifikuju određene ljudske grupacije ili da predstave određene ideje, razmišljanja, događaje.
Neki od njih su opšte poznati, na primer, krst i raspeće kao najveći simboli hrišćanstva, srp i čekić koji simbolizuju komunizam ili pak orlovi čija simbolika je vezana za moćna carstva, poput Vizantije. Za neke druge se manje zna, iako su u većoj ili manjoj meri korišćeni kroz istoriju. U ovom tekstu pokušaćemo da rastumačimo neke od najpoznatijih i najčešće upotrebljavanih simbola. Pročitajte.
#1 Boje i njihova simbolika
Boje od davnina imaju simboličko značenje. Bela boja se, na primer, već vekovima koristi kako bi predstavila čistoću, nevinost i mudrost. Sa druge strane, plava boja je nekada davno označavala žalost, ali je bila i simbol radničke klase, a od 18. veka u mnogim zemljama su vojne uniforme šivene upravo u plavoj boji. Za predstavljanje prirode, plodnosti, mladosti i neiskustva koristila se zelena boja, koja je takođe bila boja srednjevekovnih trgovaca i bankara. Tokom srednjeg veka, crvena boja se koristila da predstavi prosperitet i bogatstvo, da bi od druge polovine 18. veka često simbolizovala borbu za slobodu, radničku klasu i najzad, u 20. veku postala je i jedan od najvećih simbola komunizma. I sve ostale boje imaju svoju simboliku.
Nacionalne zastave svih svetskih država koriste razne boje kako bi izrazile raznu simboliku. Naječešće korišćene boje na zastavama su crvena, bela i plava, koje simbolizuju zajednicu različitih ljudi ili klasa.
#2 Zastave kao najvažniji državni simboli
Već više od 5.000 godina zastave se koriste kao simbol državnosti. Najstarije poznate zastave datiraju iz vremena egipatskih faraona – neke od njih uklesne su na egipatskim grobnicama iz 3.000. godine pne. U današnjem svetu, svaka država ima svoju zastavu, kao najvažniji državni simbol.
Osim kao simbol državnosti, zastave se, međutim, koriste i u druge svrhe. One su još u starom veku korišćene u bitkama i ratovima, kao simbol vojske, pobede ili poraza, ili kako bi se uz pomoć njih poslao određeni signal saveznicima, pa čak i neprijateljima. Svoje zastave imaju i mnoge imućne, aristokratske porodice, razne organizacije i sportski klubovi.
U današnjem, modernom svetu, zastave se često koriste i kao moćno marketinško sredstvo. Izrađuju se od raznih materijala, u raznim bojama i oblicima. Na njih se stavljaju amblemi i logotipi kompanija i razne reklamne poruke, pa je izrada i prodaja zastava postala uobičajena delatnost za mnoge firme i štamparije koje se bave dizajniranjem i proizvodnjom reklamnom materijala.
Bez obzira na svrhu, razlog njihove izrade ili mesto postavljanja, zastave se uvek dizajniraju sa puno pažnje, a boje koje se koriste nose sa sobom snažnu simboliku.
Značenje boja na zastavama
Evo šta mogu da znače određene boje na zastavama:
- Bela boja simboliše mir, čistoću i hramoniju, a u prošlosti je često korišćena da bi označila predaju jedne vojske za vreme bitke.
- Crna boja najčešće se koristi za iskazivanje odlučnosti, etničkog nasleđa, ali i poraza. Takođe se može koristiti kao simbol smrti ili žaljenja.
- Crvena boja predstavlja snagu, revoluciju, živahnost, ali je takođe i jedan od simbola rata i krvoprolića. Isto tako, ona može da simbolizuje hrabrost i dominaciju. Koristi se i kako bi iskalaza upozorenje na određenu opasnost.
- Plava boja na zastavama simbolizuje odlučnost, slobodu, budućnost i sreću.
- Zelena boja često se uzima kao simbol poljoprivrede, prosperiteta i plodnosti. Isto tako, u nekim državama i kulturama zelena simbolizuje mladost i nadu.
- Žuta ili zlatna boja već dugo se smatra simbolom bogatstva i energije, a kod mnogih naroda koristi se da bi simbolizovala sunce. Takođe može predstavljati i sreću.
- Narandžasta boja najčešće je simbol hrabrosti i požrtvovanja.
#3 Krune i njihov simbolički značaj
Krune se uglavnom povezuju sa monarsima, vladarima i njihovim porodicama. Mogu da budu različito oblikovane i dizajnirane – neke su jednostavne, napravljene od jeftinih materijala, dok su druge skupocene i raskošne, izrađene od plemenitih metala i ukrašene dragim kamenjem. Na nekim krunama nalaze se različiti drugi simboli, poput krstova, raspeća, listova i cvetova raznog drveća i biljaka (najčešće su to hrastovo lišće, irisi ili ljiljani). Iako su jedan od najznačajnijih simbola vladarski porodica, u svakodnevnom životu kraljevi i kraljice ih retko nose, najčešće za potrebe krunisanja i drugih ceremonijalnih događaja.
Kao istorijski simbol krune imaju snažnu simboliku. Najčešće predstavljaju vlast, moć, pobedu… Ako se kruna predstavi kao slomljena, oštećena ili pod nečijim nogama, to obično simbolizuje slom ili uništenje monarhije.
#4 Zmajevi: dobroćudna stvorenja ili čudovišta?
Zmajevi, aždaje i ale su mitska zmijolika bića, koja se obično prikazuju sa krilima i sposobnošću da bljuju vatru. U mnogim civilizacijama i kulturama širom sveta zmajevi su se koristili, a i danas se koriste da bi iskazali određenu simboliku.
Simbolika zmaja je različita u različitim zemljama. U azijskim civilizacijama, kao što je kineska, zmajevi su dobroćudne figure koje predstavljaju mudrost, snagu i magiju. U evropskoj i hrišćanskoj civilizaciji oni su najčešće prikazivani kao čudovišna, destruktivna stvorenja koja su nastanjivala izolovana ili nepoznata mesta (srednjevekovne karte su ponekad prikazivale zmajeve na neistraženim područjima).
Jedan od najpoznatijih evropskih zmajeva jeste onaj iz priče o Svetom Đorđu, hrišćanskom vojniku koji je uspeo da ubije zmaja i spase seljake od njegovog terora. U nekim mitovima zmajevi su predstavljani kao čuvari gradova i tvrđava. Zato su često najveći simboli brojnih gradova širom sveta, od gradova u Kini, pa do nekih evropskih prestonica.
I neke savremene države koriste zmajeve u nacionalnim ikonografijama, a neki od najopoznatijih su svakako zmaj na nacionalnoj zastavi Velsa, kao i zmaj na zastavi i grbu Ljubljane, glavnog grada Slovenije, čiji prikazi postoje svuda po gradu. Svakako je najpoznatiji onaj koji se nalaz na Zmajevom mostu.
#5 Orao: jedan od najčešćih motiva na grbovima i zastavama
Simbolika životinja od prastarih vremena zauzima posebno mesto u mnogim kulturama. Najveći ugled, barem kada je u pitanju simbolika, uživaju tri životinje: orao, lav i zmija. Orao je jedan on simbola koji su najčešće prikazivani tokom istorije. Orlovi mogu da simbolizuju različite osobine i vrednosti, uključujući kraljevstvo, liderstvo, moć, snagu, hrabrost i mudrost.
Zbog sposobnosti orlova da prelete velika rastojanja, oni su često korišćeni kao simboli carstva ili carske vlasti, tj. njihove istrajnosti i postojanosti. U starom Rimu, značajno mesto su zauzimali simboli sa zlatnim orlovima. Isto tako, dvoglavi orao je evropski simbol koji označava privrženost carskoj vlasti i religiji. Veliki broj carevina i carskih dinastija su koristile dvoglavog orla u svojoj simbolici, uključujući Viznatijsko carstvo, Sveto rimsko carstvo, Francusku u doba Napoleona, carsku Rusija i Austrougarsko carstvo. Orao se i dalje jako puno koristi, često u kombinaciji sa drugim simbolima. Najzad, dvoglavio orao je jedan od najvećih simbola Srbije.
#6 Lav: kralj životinja i simbol kraljeva
Kao i orao, i lav je takođe jedan od veoma čestih simbola već vekovima, što potvrđuju razni istorijski izvori. Simboliku lava koristile su mnoge civilizacije u Evropi, Aziji i Africi – uključujući i one regione koji predstavljaju prirodna staništa ovih životinja. Najznačajniji primeri upotrebe lava kao životinje sa snažnom simbolikom može se pronaći u evropskoj heraldici. Simbolika lava se takođe često koristi u umetnosti, na skulpturama, u arhitekturi, naročito u Evropi i Aziji.
Kao simbol, lav se u većini slučajeva koristi za prikazivanje kraljevske porodice (lav je kralj džungle), vlasti, snage i moći. Lavovi takođe mogu da simbolizuju i druge vrline, kao što su hrabrost, mudrost, gracioznost. Kao motiv, lava možemo videti na nekim nacionalnim zastavama i grbovima, a možda najpoznatiji je lav na kraljevskom grbu Engleske, ili na grbu i zastavi Crne Gore.
#7 Zmija: simbol savremene medicine
Jedan od najstarijih simbola u istoriji čovečanstva je svakako zmija. Zmije su se koristile kao simboli mnogih osobina, kako pozitivnih tako i negativnih. Mogu da predstavljaju opasnost, lukavstvo ili izdaju, nešto što potiče iz biblijske priče o rajskom vrtu. Zato što su zmije plodne i presvlače svoju kožu, koristile su se kao simbol plodnosti i ponovnog rađanja. Zmije mogu da napadnu ako ih uznemirite ili nagazite, tako da mogu da budu i simbol čuvara, opreznosti, budnosti i odbrane.
Zmija je takođe i simbol medicine, i nalazi se na Asklepijevom štapu, takozvanom kaduceju, koji je simbol savremene medicine. Naš tekst o iscelitelju Asklepiju i najlepšem antičkom amfiteatru u Epidaurusu možete pročitati na ovom linku.
#8 Fasces: snopovi pruća sa snažnom simbolikom
Fasces je predmet koji se sastoji od drvenog pruća vezanog u snop. Često je sa strane za taj snop privezana i sekira. Fasces potiče iz starog Rima, gde se koristio kao simbol političkog autoriteta. U modernom svetu, on predstavlja snagu jedinstva, snagu vlade koju podržava većina. Jedan tanak prutić može lako da se slomi ili da se savije – ali veći broj prutića koji su povezani zajedno u snop su jaki i teško ih je slomiti. I ne samo to, fasces – kao i državu – može da drži, kontroliše i njime upravlja jedan vladar.
Dvadesetih godina prošlog veka fasces su koristili sledbenici Benita Musolinija, italijanskog fašističkog lidera. Musilini se na njega oslanjao kada je propagirao svoju ideologiju i svoj fašizam. Mnoge američke političke institucije, poput Kongresa, Bele kuće ili Vrhovnog suda, imaju fascese među svojim simbolima, vrlo često na svojim livrejima (ogrtačima).
#9 Srp i čekić
Obično predstavljeni na crvenoj pozadini, ukršteni srp i čekić su najpoznatiji simbol komunizma. Ovaj simbol osmišljen je od strane sovjetskih umetnika početkom 20. veka, a danas je poznat širom sveta. Dva oruđa na njemu predstavljaju jedinstvo i saradnju između industrijske, radničke klase (čekić) i poljoprivrednika, seljaka (srp). Neke starije verzije imale su prikaz čekića i pluga ili pluga i mača pre nego što su čekić i srp zauzeli njihovo mesto i ušli u redovnu upotrebu nakon Ruske revolucije, 1917e godine.
Srp i čekić nalaze se na nacionalnoj zastavi SSSR-a, na sovjetskom grbu, na ordenju i sl. Ovaj simbol su takođe koristile i druge komunističke zemlje u Istočnoj Evropi i u Aziji, pre svega Kina, Vijetnam i Laos. I danas su srp i čekić simbol brojnih komunistički orijentisanih političkih partija i organizacija širom sveta.
#10 Svastika
Svastika je jako star simbol koji vuče poreklo sa indijskog potkontinenta. Može se opisati kao jednakostranični krst sa kracima savijenim na pola pod uglom od 90°. Nekoliko drevnih civilizacija koristilo je svastiku kao religijski simbol, a među njima i Hindusi na indijskom potkontinentu. U srednjevekovnoj Evropi svastika se koristila u crkvama i kao dekorativni simbol ili amajlija za sreću (naziv svastika izveden je iz sanskrita i u prevodu znači „srećan“).
Međutim, većina čovečanstva danas ovaj simbol povezuje sa nacizmom, i to iz opravdanih razloga. Naime, početkom 20ih godina prošlog veka Adolf Hitler i njegova politička organizacija umetnuli su crnu svastiku u beli krug na crevnoj pozadini stvorivši najozloglašeniji simbol u istoriji čovečanstva – kukasti krst. Hakenkreuz je postao najpoznatiji simbol nacisitičkog pokreta i iz korena promenio značenje izvorne svastike u celom svetu.
Ovo su bili samo neki simboli, oni najpoznatiji, ali simboli su svuda oko nas, nekad lako uočljivi, a nekad skriveni. Simbolika je čvrsto povezana sa čovekom još od vremena pećinskog slikarstva. Da li i vi imate svoj omiljeni simbol ili zastavu? Da li znate za neki tajanstveni simbol, ili ste čuli za njegovo skriveno značenje? Pišite nam u komentarima.
Uključi se kroz komentar